Sinds mei vorig jaar belegt u bij ons geheel duurzaam. Dit doen wij zonder concessies te doen aan ons beleggingsbeleid op het gebied van spreiding, transparantie en lage kosten. Het begrip ‘duurzaam’ blijkt echter een containerbegrip. Er zijn dan ook nog veel vraagtekens over wat duurzaam beleggen precies inhoudt. Onderstaande gebeurtenissen maken duidelijk dat er nog veel moet veranderen.
Duurzaamheid als marketingtool
Precies een jaar geleden schreef ik in mijn blog Duurzaamheid als marketingtool over het aandeel Tesla, dat hoog genoteerd staat in de duurzame indices. En dat terwijl Tesla in Duitsland een groot bos wilde kappen om een fabriek te bouwen, haar overschot aan emissierechten aan ‘vieze’ autofabrikanten verkocht en op grote schaal kobalt gebruikte als belangrijkste onderdeel van de accu, terwijl kobalt door voornamelijk kinderen uit de mijnen van Congo werd gewonnen.
Nu, ruim een jaar later, staat het er heel anders voor. De gigafabriek in Duitsland werd eind maart in gebruik genomen. De fabriek biedt werk aan 14.000 arbeiders en er moeten 500.000 auto’s per jaar over de band rollen. Ondanks het jarenlange protest van diverse milieuorganisaties trok Tesla aan het langste eind.
Met de verkoop van emissierechten verdient Tesla steeds minder. Zo daalde de verkoop van emissierechten met 22% in het laatste kwartaal van 2021 ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Steeds meer autofabrikanten gaan in de komende jaren over tot het uitsluitend produceren van elektrische auto’s. Dat wordt overigens een wettelijke verplichting: over 15 jaar mogen er in Europa geen nieuwe auto’s met benzine- of dieselmotor meer verkocht worden.
Daarnaast innoveert Tesla verder en zet het alles in om uiteindelijk kobalt-vrije accu’s te produceren. En dat lijkt aardig te gaan lukken. Tesla ontwikkelde onlangs een accu met een zeer kleine hoeveelheid kobalt, maar die wel 100 jaar meegaat. Ook andere fabrikanten ontwikkelden (bijna) kobalt-vrije accu’s.
Tesla verbannen uit duurzame S&P index
Eerder dit jaar liet S&P (de bekende samensteller van indices) weten het aandeel Tesla niet meer op te nemen in de toonaangevende S&P ESG index. Als reden voor de wijziging gaf S&P aan dat het Tesla ontbreekt aan een koolstofarme strategie, er bezorgdheid is over de bedrijfsvoering, Tesla beschuldigd wordt van racisme op de werkvloer en dat de arbeidsomstandigheden slecht zijn.
Elon Musk, de oprichter van Tesla, noemde de beslissing van S&P belachelijk en stelde dat de S&P haar integriteit heeft verloren. Het predicaat ESG (dat staat voor duurzaamheid op het gebied van milieu, maatschappij en bestuur) vindt hij “de vleesgeworden duivel”.
Duurzaam beleggen ‘een gevaarlijk luchtkasteel’
Tariq Fancy was van begin 2018 tot eind 2019 verantwoordelijk voor de duurzame investeringen van de vermogensbeheerder Blackrock, bekend van iShares, ’s werelds grootste aanbieder van ETF’s (exchange traded funds, ofwel indextrackers). Fancy vertrok bij Blackrock en verkondigde daarna de boodschap dat duurzaam beleggen een ‘gevaarlijk luchtkasteel’ is.
Fancy publiceerde een artikel waarin hij ‘afrekende met de valse beloften van duurzaam beleggen’. Er wordt volgens Fancy meer belegd in de ICT sector om aan de duurzaamheidseisen te voldoen en minder in vervuilende sectoren zoals energie. Hierdoor stijgen de koersen van ICT aandelen en dalen energie aandelen. Er zijn echter altijd beleggers waarvoor de koersdalingen van aandelen in energie een aanleiding is om deze juist te kopen.
DWS verkoopt knollen voor citroenen
Eind mei deed de Duitse justitie een inval bij de Deutsche Bank en zijn vermogensbeheerder DWS. Deutsche Bank werd beschuldigd van ‘greenwashing’. In het geval van Deutsche Bank bleken financiële producten van DWS die de bank als duurzaam verkocht in de praktijk minder duurzaam dan werd voorgespiegeld.
De inval was het gevolg van de uitlatingen van klokkenluider Desiree Fixler, die slechts een half jaar bij DWS in dienst was als hoofd duurzaamheid. Volgens Fixler verkocht DWS knollen voor citroenen. De verkoopprospectussen van DWS vermeldden (duurzame) ESG-criteria die niet terug te vinden waren in de fondsen. Het leidde tot uiteindelijk tot het vertrek van DWS topman Asoka Wöhrmann.
Slechte duurzame ratingsystemen
Professor Hans Taparia van de New York University is een andere bekende criticus van duurzaam beleggen. Taparia is niet te spreken over de manier van waarderen van ‘duurzame’ bedrijven, ofwel het slecht functionerende rating systeem. Zo worden bepaalde bedrijven wél opgenomen in de duurzame MSCI Index, maar komen niet door de screening van de duurzame S&P index (en vice versa).
Het eerder genoemde Tesla is hier een voorbeeld van. Tesla maakt wél deel uit van de iShares MSCI USA ESG positie, maar niet van de SPDR S&P 500 ESG positie (waarin u belegt). Daarnaast zouden iShares en SPDR ook nog een eigen sausje over de screeningsmethodiek van MSCI en S&P kunnen gooien. Zo wordt het voor beleggers nodeloos ingewikkeld en weinig transparant gemaakt.
Hoe duurzaam kun je beleggen?
De oorlog tussen Rusland en Oekraïne zal nieuwe inzichten kunnen geven op het gebied van duurzaam beleggen. Zo schreef San Lie, directeur van ASN Impact Investors in maart in zijn column:
“Sommige beleggers menen van deze oorlog te moeten profiteren. Ik vind dat een moreel verwerpelijke gedachte en zou geen ‘brood’ willen verdienen aan de (letterlijke) dood van een ander. (…) Ik kan mij er ook helemaal niets bij voorstellen dat je als belegger in een bedrijf wilt zitten dat er baat bij heeft dat er een conflict ontstaat en waarvan de omzet toeneemt naarmate het conflict escaleert, met alle doden en zwaargewonden als gevolg.”.
Oorlog hoort geen beleggingskans te zijn. Daar ben ik het 100% mee eens.
ASN gaat een stapje verder dan de meeste andere vermogensbeheerders en belegt niet in bedrijven die werkzaam zijn in de ontwikkeling, productie, onderhoud, testen, opslag en distributie van of handel in wapens. De vraag die bij mij blijft hangen is of ze niet toevallig beleggen in bedrijven die schroeven produceren waarmee onderdelen in elkaar worden gezet van raketten, bijvoorbeeld?
Duurzame wapenindustrie?
De financiële publicatie- en informatiegroep Citywire publiceerde recent een rapport waaruit bleek dat ongeveer een derde van de circa 5.000 Europese ESG-fondsen op 31 december 2021 beleggingen hadden in de wapenindustrie. Zo werd belegd in militaire software, elektronica, drones, satellieten, fregatten, onderzeeërs, raketten, geweren, radarsystemen en munitie.
Dit voedt de discussie of we in deze nieuwe tijd van oorlogsdreiging wel of geen onderscheid moeten maken tussen defensieve en offensieve wapens. ESG betekent namelijk niet per se anti-defensie. De ESG richtlijnen blijven multi-interpreteerbaar. Zo stellen grote beleggers als Credit Suisse en BNP Asset Management dat bedrijven die bijdragen aan de veiligheid van NAVO-landen belegbaar moeten blijven, omdat ze mensenrechten en vrede beschermen en veiligheid garanderen.
Conclusie
Duurzaam beleggen is in trek en door de diverse aanbieders wordt hier slim op ingespeeld. Bloomberg schatte onlangs in dat per 2025 een derde van de wereldwijde beleggingen ‘duurzaam’ zal zijn. Greenwashing blijft echter op de loer liggen. Veel beleggers zien door de bomen het bos niet meer. Het goede nieuws is dat men verwacht dat de huidige crisis de energietransitie zal versnellen, wat uiteindelijk zal resulteren in een meer duurzame leefomgeving.
Natuurlijk zijn we er nog lang niet, dus we blijven de duurzame ontwikkelingen met een nuchtere blik analyseren en volgen. Aan duurzaam beleggen hebben wij een aparte pagina gewijd.
In mijn volgende blog ga ik verder in op onze manier van duurzaam beleggen en de Europese regelgeving die een duidelijker kader moet gaan scheppen.
Heeft u vragen of opmerkingen?
Mocht u met een van onze adviseurs van gedachten willen wisselen over dit onderwerp of over de onderwerpen in onze andere blogs? Neem dan gerust contact met ons op. Wij staan u graag te woord.
